Centar za zaštitu i proučavanje ptica dostavio je Agenciji za zaštitu životne sredine, te opštinama Plav, Gusinje i Andrijevica, inicijativu za zaštitu Zeletina i Visitora kako bi se pristupilo uspostavljanju zaštićenog područja koje bi štitilo jednu od najočuvanijih šumskih kompleksa na Balkanu i treću prašumu u zemlji nakon Biogradske gore i Crnih poda.
Zeletin i Visitor predstavljaju jedinstven šumski ekosistem, a istraživanja koja smo sprovodili tokom 2021. godine potvrđuju već prepoznati značaj ovog područja od strane ekspertskog tima projekta „Uspostavljanje Natura 2000 područja u Crnoj Gori“. Naime, ovaj projekat za potrebe resornog ministarstva i Agencije za zaštitu životne sredine podržan je od strane Evropske unije, sa ciljem identifikacije potencijalnih staništa koja će momentom pristupanja u EU postati sastavni dio najveće mreže zaštićenih područja na svijetu što Zeletin i Visitor svojim odlikama svakako zaslužuju .
Područje Zeletina i Visitora nije samo područje od lokalnog značaja, već ima status SPA lokaliteta (Special Protected Area prema Ptičijoj Direktivi), te priznajući mu zaštitu u skladu sa nacionalnim zakonodavstvom, Agencija za zaštitu životne sredine, zajedno sa opštinama na kojima se prostiru Zeletin i Visitor – Andrijevicom, Plavom i Gusinjem, bi pokazala spremnost da zaštiti, adekvatno upravlja i uvaži značaj prepoznatih Natura 2000 staništa, čime bi se održao korak sa očekivanim aktivnostima u procesu pristupanja Evropskoj uniji.
Usvajanje inicijative očekujemo, ne samo zbog međunarodne važnosti ovog lokaliteta već imajući u vidu da je isti od ranije prepoznat planskim dokumentima na lokalnom i nacionalnom nivou:
- Prostorni plan Crne Gore u poglavlju Razvojne zone sjevernog regiona: „prostor planine Zeletin pripada masivu Prokletija i jedan je od najočuvanijih u Crnoj Gori. Bogatstvo nepreglednih pašnjaka, voda, šumskih kompleksa molike i ostalog četinarskog drveća izuzetan su potencijal za razvoj turizma“.
- Prostorni plan posebne namjene za NP Prokletije: “U kontaktnoj zoni NP “Prokletije” su, sa sjeverne strane, djelovi opština Plav i Gusinje… Planirana su sljedeća nova zaštićena područja: Regionalni park ili Predio posebnih prirodnih odlika “Visitor – Zeletin”, na području opština Plav, Gusinje i Andrijevica.”
- Prostorno urbanistički plan opštine Andrijevica: ”Posebne prirodne vrijednosti ima šumski kompleks Zeletin, stanište reliktnih borova molike i munike sa stablima starosti nekoliko stotina godina, kao i drugih reliktinh vrsta. Ovaj kompleks ima izuzetne pejzažno – ambijentalne vrijednosti i ima sve preduslove da bude u sastavu regionalnog parka Komovi.”
Sprovedena istraživanja, pored našeg ekspertskog tima za krupne sisare i ptice, uključila su eminentne stručnjake iz svojih oblasti pokrivajući sljedeće biodiverzitetske grupe: šumske biljke, gljive, vodozemce, gmizavce, ptice, krupne i male sisare, sa posebnim akcentom na šume i njihov značaj. Tako su evidentirane 322 vrste i podvrste vaskularnih biljaka šumskog ekosistema od čega 21 vrstu čine endemi Balkanskog poluostrva. Od toga 94 vrste predstavljaju ljekovite biljke koje se u tradicionalnoj medicini koriste hiljadama godina. Takođe je evidentirano 125 vrsta makrogljiva od čega 17 ima konzervacijski status. Od vodozemaca zabilježeno je 7 vrsta koliko i od gmizavaca. Sa 110 vrsta ptica, Zeletin predstavlja dom gotovo trećini registrovanih vrsta u Crnoj Gori. Od 38 vrsta sisara 24 su zaštićena Bernskom konvencijom dok je 21 vrsta na spisku Direktive o staništima.
Imajući u vidu značaj ovog prostora kao i potrebu za očuvanjem posljednjih prašuma na Balkanu, očekujemo spremnost opština da zajedno sa Agencijom za zaštitu životne sredine iskažu političku volju i krenu u proces zaštite ovog područja.
Kompletnu studiju posveće biodiverzitetu ovog područja možete preuzeti OVDJE.
Brošuru “Tajne naših šuma – Zeletin i Visitor” možete preuzeti OVDJE.
